In het kader van kerstmis nu alle objecten met dit thema gegroepeerd. Klik op de foto!

Vanaf ongeveer 1840 tot 1890 zijn er in Duitsland veel prachtige geïllustreerde boeken voor het onderwijs uitgegeven. Deze boeken hadden mooie omslagen en bevatten kleurige vaak dubbelzijdige lithografische platen. Deze platen werden vaak ook los uitgegeven als (kleine) schoolplaat op linnen of karton. De gebruikte techniek betrof chromolithografie waarmee litho's in kleuren konden worden gemaakt, maar de allereerste uitgaven van rond 1840 werden nog met de hand ingekleurd, iets dat tot dan gebruikelijk was en naar het aantal gekleurde platen afgemeten (miljoenen) veel mensen aan het werk moet hebben gezet. Er was in die tijd sprake van een wijd verbreide Europese handel in schoolartikelen, vooral de boeken en schoolplaten werden door geheel Europa verspreid en gebruikt, al dan niet vertaald of juist zonder opschrift om de heruitgave in andere taalgebieden te vergemakkelijken. Getuige van de brede verspreiding zijn b.v. uit Duitsland afkomstige platen met Kroatisch opschrift.

Een firma die een groot aandeel had in deze boeken en kleine schoolplaten was Verlag J.F. Schreiber in Esslingen. Het aantal geïdentificeerde platen van deze uitgever op deze site bedraagt al rond de 500 platen. Er zijn twee grote series waarin de meeste boeken en hun platen vallen, de Bilder zum Anschauungs-Unterricht für die Jugend en de gelijktijdig begonnen serie van prof. Schubert over de natuurhistorie, betreffende dieren, planten en mineralen. Op de site zijn veel platen te bewonderen. Vanwege de afkomst van deze platen uit boeken en gezien de schoonheid van de boeken zelf, zijn ook de boeken prominent in de foto's opgenomen.

Diverse foto's zijn afkomstig van Jos Beerens Handelsonderneming, Anne van der Velde en http://www.biolib.de.

Zie de Duitse uitgever J.F. Schreiber voor alle boeken en platen, hieronder een voorbeeld uit elk van de twee grote series. Als bijzonderheid is het nog aardig te vermelden dat Schreiber de kleine platen per 6 ook uitgaf op grotere platen, zie verder de pagina van deze uitgever.

Bilder zum Anschauungs-Unterricht für die Jugend	Schubert's Naturgeschichte

Diverse uitgevers hebben platen met zwarte achtergronden uitgegeven, maar de bekendste zijn wel de fraaie Duitse platen van de professoren/doctoren Jung-Koch-Quentell. Er is een oude en een nieuwe uitgave, waarbij de oude uitgave start vanaf 1902 en de nieuwe vanaf 1928. De platen in de oude uitgave zijn vaak horizontaal georiënteerd en zijn uitgegeven door Frommann & Morian Verlag. De nieuwere uitgave is altijd verticaal georiënteerd en is uitgegeven door Lehrmittelverlag Hagemann, met medewerking van Frommann & Morian Verlag. De laatste heeft hierbij op een gegeven moment de rechten overgedragen aan Hagemann en het is mooi om te zien hoe in de verschillende herdrukken de uitgeversnaam Hagemann steeds prominenter op de plaat wordt geplaatst en uiteindelijk alleen over blijft. Zowel de oude uitgave als de nieuwe uitgave zijn verdeeld uit twee series: Botanik en Zoologie. Binnen een serie zijn verschillende drukken geweest met soms totaal herschilderde afbeeldingen en soms nauwelijks te onderscheiden verschillen. De platen zijn ook in Nederland uitgegeven, door J. Verhave.

Overigens hebben niet alle platen uit de serie een zwarte achtergrond en zijn sommige (of allen?) ook met een lichte achtergrond verkrijgbaar geweest. Een unicum in schoolplatenland is dat de laatste druk van de platen van Hagemann nog steeds te koop is, zie http://hagemann.de!

Veel foto's zijn afkomstig van Jos Beerens Handelsonderneming die diverse platen te koop aanbiedt.

Oude uitgave, Botanik	Nieuwe uitgave, Zoologie

De foto's op deze website zijn afkomstig van vele bronnen: handelaren, internet, verzamelaars, etc. De kwaliteit van de foto's is erg wisselend. Vaak zijn foto's vervormd, waarbij een van de kanten breder is dan de ander. Soms zijn de foto's geroteerd of zijn ze schuin gefotografeerd. Dit geeft binnen een reeks andere foto's een rommelig beeld.

Er kan echter veel worden gecorrigeerd met een fotobewerkingsprogramma. Belangrijk hierbij is dat de foto scherp is. Dat is nog iets anders dan een hoge resolutie: een foto kan mooi scherp zijn, met toch een lage resolutie. Omgekeerd hebben we aan een vage foto in hoge resolutie niet veel. Verder is het belangrijk dat het gehele object in beeld is, anders ontstaat er na het in perspectief brengen het effect dat de punten van het object lijken te zijn afgeknipt.

Hieronder een voorbeeld wat er gedaan kan worden met een scherpe foto waarin de plaat geheel zichtbaar is, om hem rechthoekig en frontaal in beeld te krijgen.

Er zijn inmiddels reeds 100-den foto's op deze site gecorrigeerd en er zullen er nog 100-den worden bewerkt in de komende tijd. Noot: Om nieuwe foto's te zien van series die u al eerder heeft bezocht is het soms noodzakelijk de browser cache te schonen (of voor een enkele pagina op F5 drukken). Veel kijkplezier.

Originele foto	Na bewerking

We zijn begonnen met het vullen van het grootste schoolplaten land: Duitsland. Dat gaat in het begin heel snel, immers veel platen uit Duitsland zijn heruitgegeven in Nederland en veel foto's staan dus al op de site. Maar daarna is er nog veel te doen, want er is geschat dat er 10.000 verschillende platen in Duitsland zijn uitgegeven. De stijl van de Duitse platen laat zich meestal goed onderscheiden van die van andere landen: de afbeeldingen zijn vaak romantisch, zelfs wat bombastisch, met veel detail. Populaire thema's zijn dieren, sprookjes, landschappen en medische platen. Er zijn een aantal grote uitgevers, waarbij Wachsmuth een van de grootste is, te vergelijken met de positie die Wolters in Nederland heeft, Bossaerts in België en Norstedt in Zweden.

Hieronder wat voorbeelden van het beste dat Duitsland te bieden heeft: prachtige dierplaten van Paul Parey - die geheel of ten dele ook door Wolters en Malmberg in Nederland zijn uitgegeven - en sprookjesplaten van Meinholds, erg populair in Duitsland. De meeste foto's zijn afkomstig van Jos Beerens Handelsonderneming.

Schroder und Kull, Biologische Wandtafeln zur Tierkunde	Meinholds Märchenbilder